Manevi Tazminat ve İhtiyari Mali Mesuliyet Sigortası
Giriş
Trafik kazaları, hem maddi hem de bedensel zararlarla sonuçlanabilen olaylardır. Kazaya karışan araçların zararlarının karşılanması açısından kasko sigortası, üçüncü şahıslara verilen zararlar açısından ise ihtiyari mali mesuliyet sigortası (İMM) önemli bir güvence sağlamaktadır. Ayrıca, haksız fiilden kaynaklanan tazminat taleplerinde farklı bir kalem olarak; yaralanmalı trafik kazalarında bedeni zarara uğrayan veya ölümden kaynaklı kazalarda hayatını kaybeden kişilerin yakınları, manevi tazminat talebinde de bulunabilmektedir. Bu makalede, kasko sigortasının bedensel zarar tazminatları açısından işleyişi, manevi tazminat talepleri ve ihtiyari mali mesuliyet sigortasının kapsamı detaylı olarak ele alınacaktır.
1. Kasko Sigortasının Kapsamı ve Bedensel Zararlar
a) Kasko Sigortasının Tanımı ve Kapsamı
Kasko sigortası, bir motorlu taşıtın sigortalının kendi kusuru dahil olmak üzere çeşitli riskler sonucunda uğrayacağı zararları karşılamak amacıyla yapılan özel bir sigorta türüdür. Zorunlu trafik sigortasından farklı olarak, kasko sigortası yalnızca sigortalı aracı teminat altına alır ve üçüncü kişilere verilen zararları doğrudan karşılamaz.
Kasko poliçeleri, genellikle şu tür zararları kapsar:
• Çarpma-çarpışma (diğer araçlarla, yayalarla veya sabit cisimlerle)
• Yangın, hırsızlık ve doğal afetler
• Terör ve halk hareketleri sonucu oluşan zararlar
• Araçta meydana gelen teknik arızalar sonucu oluşan hasarlar
Ancak, kasko sigortası bazı durumlarda bedensel zarar tazminatlarını da kapsayabilir.
b) Kasko Sigortasından Talep Edilebilecek Bedensel Zararlar
Kasko sigortası temel olarak araçtaki maddi hasarı karşılamak üzere düzenlenmiştir. Ancak, bazı genişletilmiş poliçelerde, araç içindeki sürücü ve yolcuların bedensel zararları da teminat altına alınabilmektedir. Bu durumda:
• Kazada yaralanan sürücü veya yolcuların tedavi giderleri karşılanabilir.
• Uzun süreli iş göremezlik hallerinde, poliçe kapsamında ek bir tazminat ödenebilir.
• Araç içindeki kişilerin vefatı halinde, mirasçılara belirli limitlerde tazminat ödenebilir.
Ancak, bu tür bedensel zarar teminatları kasko poliçesinde açıkça belirtilmiş olmalıdır.
2. Trafik Kazalarında Manevi Tazminat Taleplerinin ve Kasko Sigortasının Durumu
a) Manevi Tazminatın Hukuki Dayanağı:
Manevi tazminat, kazada zarar gören kişinin psikolojik ve ruhsal olarak uğradığı zararların karşılanmasını amaçlar. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 56. maddesi gereğince, kazada ağır bedensel zarar görenler veya ölenin yakınları, manevi tazminat talebinde bulunabilirle
Manevi tazminatın belirlenmesinde şu hususlar dikkate alınır:
• Kazanın ağırlığı ve mağdurun yaşadığı acı, elem, keder
• Yaralanmanın kalıcı etkileri (sakatlık vb.)
• Ölenin yakınlarının yaşadığı psikolojik sıkıntı
• Kazadaki kusur durumu
b) Kasko Sigortası Manevi Tazminatı Karşılar mı?
Kasko sigortası, manevi tazminat taleplerini karşılamaz. Çünkü kasko poliçesi, yalnızca sigortalı aracın hasarını teminat altına almaktadır ve üçüncü kişilere ödenecek tazminatları kapsamaz. Ancak, bazı kasko poliçeleri, ihtiyari mali mesuliyet (İMM) sigortası ile birlikte düzenlenmiş olabilir. Bu durumda, üçüncü kişilere karşı manevi tazminat yükümlülüğü de belirli limitler dahilinde teminat altına alınabilir.
3. İhtiyari Mali Mesuliyet (İMM) Sigortası ve Kapsamı:
a) İMM Sigortasının Tanımı
İhtiyari Mali Mesuliyet (İMM) Sigortası, zorunlu trafik sigortasının teminat limitlerini aşan (yıl bazında belirlenen poliçe limitleri) veya trafik sigortasının kapsamına girmeyen zararları karşılamak için yapılan ek bir sigorta türüdür. Manevi tazminat alacak kalemi ZMMS tarafından karşılanmayan bir talep olup İMM sigortasında yer alan özel bir klozla karşılanabilir niteliktedir.
Örneğin, zorunlu trafik sigortası belirli bir limit çerçevesinde ödeme yaparken, İMM sigortası bu limiti aşan zararları karşılayabilir.
b) İMM Sigortasının Karşıladığı Zararlar
1. Üçüncü şahıslara verilen bedensel zararlar
• Trafik kazasında kusurlu sürücü, üçüncü kişilere zarar verdiğinde, zarar zorunlu trafik sigortası limitlerini aşarsa İMM sigortasından karşılanabilir.
2. Üçüncü şahıslara verilen maddi zararlar
• Zorunlu trafik sigortasının ödemediği araç hasarları veya mal zararları İMM kapsamında karşılanabilir.
3. Manevi tazminatlar
• Standart zorunlu trafik sigortası manevi tazminatları karşılamazken, İMM poliçesinde manevi tazminat teminatı bulunuyorsa, kazaya karışan kişilere ödenebilecek manevi tazminatlar da sigorta tarafından karşılanabilir.
c) İMM Sigortası Manevi Tazminatı Karşılar mı?
İMM sigortasının manevi tazminatı kapsayıp kapsamadığı, poliçenin içeriğine bağlıdır. Eğer sigorta poliçesinde manevi tazminat teminatı açıkça belirtilmişse, kazada zarar gören üçüncü kişilere veya ölenin yakınlarına ödenecek manevi tazminatlar da sigorta şirketi tarafından karşılanabilir.
4. Trafik Kazalarında Tazminat Talep Süreci:
a) Kasko Sigortasından Tazminat Talebi
1. Kazanın tespit edilmesi ve sigorta şirketine bildirilmesi
2. Hasarın sigorta poliçesi kapsamına girip girmediğinin belirlenmesi
3. Sigorta şirketinin ödeme yapması veyahut dava/tahkim sürecine başlanılması
b) Manevi Tazminat Talebi
• Manevi tazminat talepleri genellikle sigorta şirketlerine değil, doğrudan kazada kusurlu olan kişiye (ve varsa onun sigortasına) karşı mahkemeye başvurularak talep edilir.
• Manevi tazminat davası açılmadan önce sigorta şirketine başvuru yapılıp manevi tazminat teminatı olup olmadığı kontrol edilmelidir.
Sonuç ve Değerlendirme
• Kasko sigortası, yalnızca sigortalı aracın hasarını karşılamak için düzenlenmiş bir sigorta türüdür ve genellikle bedensel zararları karşılamaz.
• Manevi tazminat talepleri, kasko sigortasından doğrudan karşılanamaz, ancak ihtiyari mali mesuliyet sigortası kapsamında belirli limitler dahilinde ödenebilir.
• İMM sigortası, trafik kazalarında üçüncü kişilere verilen zararları ve bazı durumlarda manevi tazminat taleplerini karşılayan ek bir güvence sağlar.
Sonuç:
Kasko-İhtiyari Mali Mesuliyet Sigortası kapsamında, hak sahipleri ZMMS (trafik sigortası) poliçe limitlerini aşan bedeni zararlarını talep edebileceği gibi manevi tazminat talebinde de bulunabilecektir. Lakin her şeyden önce Kasko poliçesi ve ek teminat kapsamında bulunan İhtiyari Mali Mesuliyet Sigortası detaylıca incelenmelidir ve kaza tarihinde (haksız fiilin meydana geldiği esnada) talepleri karşılar nitelikte bir poliçe bulunup bulunmadığının tespiti sağlanmalıdır. Bu uzmanlık alanı gerektiren bir dava türü olup sigorta poliçelerinin dikkatli incelenmesi ve ihtiyaç halinde ihtiyari mali mesuliyet sigortasının yaptırılması, olası hak kayıplarını önlemek açısından büyük önem taşımaktadır
